گربه سانان (شیر،گربه،پانتر،پلنگ سانان) قدیمی ترین پستانداران کره زمین هستند و تمام بیماری هایشان یکسان می باشد.بیماری FURD یک کامپلکس شایع میباشد که در برخی از منابع به عنوان بیماری و سندرم هم نام برده می شود.عامل اصلی FHV-1 ، FCV و آلودگی ثانویه با کلامیدیا می باشد.
FHV-1 (هرپس ویروس تیپ ۱) یک DNA ویروس دو رشته ای بسیار حساس به شرایط محیط است و در خارج بدن میزبان فقط چند ساعت زنده میماند و بوسیله تمیز کننده ها و دترجنت ها به سادگی نابود میشود.تنها یک سویه دارد و حدت بیماری زایی آن ثابت می باشد.
هرپس ویروس توانایی جایگزینی در غلاف عصبی را دارد (به صورت نهفته) و از سیستم ایمنی بدن فرار میکند و احتمال عود عفونت پس از درمان زیاد می باشد.با این تفاوت که در دفعات بعدی شدت بیماری تخفیف یافته و در بدن آنتی بادی علیه آن ساخته شده است.آلودگی به این ویروس در تمام طول عمر باقی خواهد ماند و در اثر استرس و کورتون تراپی (دگزامتازون ، بتامتازون و …) عود خواهد کرد.(عامل تبخال در انسان نیز هرپس ویروس است).
به بیماری هرپس ویروس گربه ناشی از هرپس ویروس تیپ۱ (FHV-1) رینوتراکئیت (Rhinotracheitis) گفته می شود.
کلسی ویروس در گربه ها (FCV) باعث بیماری FMD گربه ها شده که با نام Feline Hardpad معروف است.یک RNA ویروس تک رشته ای که بر خلاف هرپس ویروس، بسیار مقاوم میباشد و در شرایط خارج بدن میزبان هم زنده میماند و چندین سویه با حدت های متفاوت دارد.
نکته قابل توجه این است که با وجود واکسیناسیون ، شایع ترین بیماری تنفسی گربه کمپلکس هرپس ویروس-کلسی ویروس (FHV1 – FCV) است که ۹۰٪ گربه ها در زیر ۶ ماهگی تیتر آنتی بادی دارند.
انتقال
از طریق تماس مستقیم با ترشحات عفونی بهخصوص در تراکم بالا و فضای کوچک منتقل می شود.بچه گربه هایی که به شکل حاد مبتلا میشوند میتوانند ماه ها تا سالها حامل آلودگی باشند.مهمترین شکل انتقال اینگونه است که مادری در زمان بچگی اش به هرپس ویروس مبتلا شده و وقتی باردار میشود ، استرس بارداری و زایمان و شیرواری و از شیرگرفتن بچه (که نهایت استرس است) ، در این مراحل ویروس را دفع میکند و این دقیقاً زمانی است که ایمنی مادری بچه گربه ها هم کاهش یافته است ( ۲ تا ۳ ماهگی) و بیماری رخ میدهد. ( در مورد سگ و گربه انقال آنتی بادی و ایمونوگلوبولین های مادری از طریق جفت در زمان بارداری صورت میگیرد).
بیماری ویروسی بخش فوقانی تنفسی گربه سانان
علایم بالینی
اولین و مهمترین علامت عطسه(sneez) است.ترشحات سروزی تا موکوسی چرکی از بینی و چشم ، بی اشتهایی ، دهیدراسیون،کانژانکتویت (conjunctivitis) ، کموز (chemosis ادم ملتحمه) ، انورکسی از دیگر علایم می باشند.
بیشترین ضایعات هرپس ویروس در ناحیه بینی و مخصوصاً استخوانهای بوقک و اپیتلیوم بینی است چون این ویروس به دمای پایینتر از دمای بدن تمایل دارد (اپیتلیوم و سطح قرنیه).عواقب طولانی مدت دارد و باعث استئولیز استخوان بینی ، استنوز مجرای اشکی و کراتوکانژانکتویت سکاها میشود.
تفریق FCV از FHV
علایم اختصاصی کلسی ویروس شامل موارد زیر می باشد:
-استوماتیت (التهاب مخاط دهان)
-ژینژیویت (Gingivitis)
-التهاب زبان و زخم های اولسری در انتهای زبان (Glossitis)
-رنیت
-سینوزیت
-ممکن است لنگش و سخت شدن بالشتک های کف دست و پا (pad) هم دیده شود.
در حالی که علایم اختصاصی FHV شامل کراتیت (آسیب و التهاب در سطح قرنیه و زخم قرنیه) و کانژانکتویت می باشد.
تفریق این دو از این جهت مورد اهمیت است که هرپس ویروس میتواند حامل باشد و کلسی ویروس میتواند عوارض قلبی داشته باشد.
درمان
اولین و مهمترین مورد در هر دو بیماری پرستاری است.در وهله دوم حمایت غذایی اهمیت دارد.چون بچهها تازه از شیر گرفته شدهاند و باید دستی تغذیه شوند.بهترین غذا به عنوان غذای جانشین شیر مادر در گربه در درجه اول شیر خشک مخصوص گربه و بعد شیر خشک انسان می باشد.
بچه گربه و توله سگ تا قبل از ۶هفتگی (۱.۵ ماهگی) به هیچ عنوان نباید از مادر جدا شوندو تا ۳ ماهگی مهمترین ماده غذایی برای آنها شیر مادر می باشد.همچنین بدترین غذا برای بچه گربه ها و توله سگها شیر گاو است چرا که از نظر چربی و پروتئین یک سوم شیر سگ و گربه غلطت دارد.پروتئین شیر گاو و بهخصوص کازئین آن به شدت تحریککننده دستگاه گوارش سگ و گربه است و باعث اسهال و استفراغ می شود.همچنین به دلیل وجود لاکتوز میتواند باعث ایجاد حساسیت به لاکتوز شود.
تغذیه زود هنگام با مواد با فسفر بالا مثل گوشت قرمز و ماهی باعث بهم خوردن تعادل فسفر و کلسیم و دفع آن شده و حیوان دچار هایپرتیروئیدیسم تغذیهای و پوکی استخوان می شود.
برای گربه ها خامه به همراه شیر مفید است و باعث افزایش چربی شیر می شود.اگر حیوان اسهال ندارد ، عسل نیز برای تأمین انرژی مفید می باشد. در مواردی اگر زخم های محوطه دهان زیاد باشد از NG-Tube از راه بینی برای تغذیه استفاده می شود.
مکمل های ویتامینی بهخصوص ویتامین های A و C به رژیم غذایی اضافه شود.تامین مایعات از دست رفته با سرم تراپی یا از راه خوراکی(بدلیل عدم وجود اسهال و استفراغ) مفید است.
آنتی بیوتیک بهخصوص در FCV به دلیل زخم های محوطه دهانی و تروما تجویز می شود.می توان از آموکسی سیلین با دوز ۲۵ میلیگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن هر ۸ ساعت و کوتری موکسازول با دوز ۱۰ میلی گرم به ازای هر کیلو وزن بدن هر ۱۲ ساعت استفاده کرد.
در بیماران مبتلا به کلسی ویروس ، شستشوی روزانه دهان با محلول کلرهگزیدین و به دنبال آن استفاده از دهان شویه ی گلیسیرین یده مفید است.
برای FHV میتوان از دو قطره ضد هرپس Idoxoridine و Triflucidine هر چهار ساعت یک قطره در هر چشم استفاده کرد.باید توجه کرد که استفاده از داروی آسیکلوویر در درمان هرپس گربه ها مؤثر نیست.
میتوان از سفازولین (دستگاه تنفسی) و آمپی سیلین هم استفاده کرد که برای هرپس بهتر می باشد.
پروگنوز بیماری
در هرپس ویروس بسته به شرایط حیوان از Good تا Guard میباشد ولی در کل هرپس ویروس عوارض بدی همچون عود دائمی،استئولیز استخوان بینی و فک ، سینوزیت و حامل بودن تا آخر عمر را دارا می باشد.
منبع: عصر علم