پریتونیت عفونی گربه ها: بیماری ای که درمان شناخته شده ای برای آن وجود ندارد.
پریتونیت عفونی گربه سانان یکی از بیماری های بسیار شایع در بین گربه های ایرانی است. تنها در کلینیک تخصصی دامپزشکی دکتر مشیری، سالانه تعداد زیادی از این بیماران شناسایی می شوند که متاسفانه درمانی برای آن حداقل تاکنون یافت نشده است. این بیماری یک بیماری هزار چهره است. این به این مفهوم است که تظاهرات بالینی این بیماری متنوع می باشد؛ به خصوص در اوایل بیماری. متاسفانه تشخیص این بیماری نیاز به دانش و تجربه خاصی دارد و در مراحل اولیه ممکن است تشخیص داده نشود. اف آی پی یا پریتونیت عفونی گربه ها یا گربه سانان یا feline infectious peritonitis یا (FIP) به دلیل یک نوعی از ویروس ها به نام کروناویروس ایجاد می شود؛ ویروسی که علاقه مند است تا به دیواره روده ها حمله کرده و بیماری های گوارشی ایجاد نماید. این ویروس را در سال ۱۹۷۰ میلادی از بیماران اف آی پی جدا کردند. در سال ۱۹۸۱ میلادی، یک گونه دیگری از کروناویروس جداسازی شد. ویروس اخیر تنها باعث اسهال ساده می شد و علایم اف آی پی را ایجاد نمی کرد. بیماری اف آی پی دو نوع خیس یا مرطوب و خشک دارد. در هر دو نوع این بیماری در معاینه بالینی من در اکثر مواقع مشاهده کرده ام که حیوان تب دارد. تب در این بیماران بر اساس تجربه من (دکتر مشیری) به این صورت بوده است که این تب معمولا به درمان های آنتی بیوتیکی پاسخ نمی دهد. گربه هایی که متاسفانه و متاسفانه دچار بیماری اف آی پی شده اند، دارای یک کاهش وزن طولانی مدت و مقاوم به درمان، بی اشتهایی یا بدغذایی، و خستگی طولانی می باشند. چه بسیار گربه هایی را دیده ام که سابقه چند ماهه اسهال و یا کاهش وزن، بی اشتهایی و بی حالی را داشته اند و متاسفانه علی رغم تمامی درمان ها این روند را تا زمانی که علایم تیپیک و معمول اف آی پی را نشان دهند، ادامه یافته است. در فرم مرطوب این بیماری علاوه بر این علایمی که به آن ها اشاره ای مختصر نمودم، مایع در فضای قفسه صدری و یا فضای شکمی و یا هر دو جمع می شود. وقتی مایعی در محوطه شکمی جمع می شود به آن آسیت می گوییم که در واقع نشان می دهد که کبد دچار مشکل است. البته آسیت در گربه ها دلایل مختلفی دارد. به عنوان مثال نارسایی قلبی، مشکلات شانت کبدی، مشکلات کلیوی، فشار خون، و حتی دیابت می توانند باعث آب آوردگی در شکم شوند. حتی کمبود پروتئین هم می تواند باعث ایجاد آسیت شود. حیوانی که به فرم مرطوب این بیماری مبتلا شده است به تدریج و یا خیلی سریع شکمش ممکن است باد کند. با تجمع مایعات در شکم امکان تنفس برای حیوان مشکل می شود. همینطور مشکل تنفسی را شاهد هستیم درست وقتی که مایعات در ریه ها جمع می شوند. در این شرایط ممکن است حیوان سرفه های خیس همراه با پرتاب مایعات به بیرون داشته باشد یا نداشته باشد. از علایم دیگر این بیماری زردی یا یرقان می باشد که بسیار بسیار مهم است به خصوص در تشخیص نهایی. با توجه به اینکه این بیماری علاقه عجیبی دارد تا به کبد و کلیه ها حمله نماید و آنها را تخریب نماید در معاینات تخصصی که انجام داده ام مشاهده کرده ام که این حیوانات به زردی یا یرقان مبتلا شده اند. در بیماران اف آی پی که شکمشان آب آورده است، بزرگ شدگی بدون درد شکم در ابتدا وجود دارد ولی بعد ها با پیشرفت بیماری به دلیل فشاری که شکم به سایر بخش ها می آورد، درد شروع می شود. در این بیماران زمانی که مایعات شکمی را تحت سونوگرافی می کشیدم مشاهده می کردم که میزان زیادی مایعات زرد کاهی رنگ کف دار قابل کشیدن بود. در این مایع انواع سلول های دفاعی بدن و فاکتور های التهابی و آماسی و سیتوکین ها و اینترلوکین ها و البته خود ویروس نیز ممکن است وجود داشته باشد. یکی از نکاتی که در این بیماری مهم است این است که وقتی این مایع کشیده می شود انواعی از آزمایش ها را می توان روی این مایع انجام داد مانند تست ریوالتا، تهیه اسمیر و بررسی میکروسکوپی و اندازه گیری نسبت آلبومین به گلوبولین. در فرم خشک بیماری که در واقع فرم خفیف تر بیماری است و بیمار زمان بیشتری تا مرگ فاصله دارد، آنچنان مایعی ممکن است تجمع نکند و در سونوگرافی مایع آزاد زیادی مشاهده نمی شود ولی معمولا ممکن است مقداری مایع در داخل سینوزوئید های کبدی و یا ریه ها وجود داشته باشد. در فرم خشک علایم می تواند متفاوت باشد. اگر به کبد بیشتر حمله شده باشد، ممکن است یرقان خیلی مشخص باشد ولی اگر به کلیه ها حمله شده باشد علایم وابسته به کلیه شامل عفونت ادراری، استفراغ، اورمی، زخم در دهان، پرنوشی و پرادراری و یا بی ادراری مشاهده شود. در فرم خشک با توجه به اینکه زمان نسبتا طولانی تری نسبت به فرم مرطوب بیماری تا مرگ فاصله وجود دارد ممکن است علایمی همچون عفونت های چشمی و یا علایم عصبی نیز مشاهده شود. چه بسیار کیس هایی به بنده مراجعه کردند و لنگش داشتند ولی برخلاف اون چیزی که صاحبانشون فکر می کردند لنگش به دلیل شکستگی و یا ضرب دیدگی نبود بلکه به دلیل علایم عصبی بود که در واقع به دلیل آسیب به مغز و نخاع مشکلات حسی و موتور در اندام های حرکتی ایجاد شده بود. علایم عصبی شامل کوری، حالت توهم، پرخاشگری، لنگش، لرزش سر، چرخیدن به دور خود، فلجی و … می باشد که من در بیماران اف آی پی مشاهده کرده ام. بخواهم به طور خلاصه عرض کنم، من خیلی موافق این نیستم که اف آی پی را به دو فرم خیس و خشک تقسیم کنیم. به نظر من بهتر است اف آی پی را به دو نوع کند و تند تقسیم نماییم. به طور کلی مشاهدات من نشان داده است که بیشتر بیماران اف آی پی که زود می میرند، در آنها ویروس به کبد و ریه ها حمله کرده است و به دلیل اینکه حمله به این ارگان ها باعث آب آوردگی می شود، و مدیریت چنین بیمارانی مشکل است زودتر جانشان را از دست داده اند. در فرم کند رشد معمولا کلیه و مغز بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرد و حیوان زمان طولانی تری زنده است اگرچه گه در نهایت محکوم به مرگ است متاسفانه. خوب حالا که فهمیدیم گربه ما خدای نکرده اف آی پی دارد چه کنیم؟ در این قسمت بیشتر روی سخنم با صاحبان گربه هایی است که گربه آن ها مبتلا به اف آی پی شده است و باید تصمیم بگیرند. صاحبان دام بسته به شدت بیماری ۴ راه را باید برگزینند. الف) درمان های دارویی غیر اختصاصی که ممکن است کمی به بهبود علایم کمک نماید ولی طبق تجربیات من، خیلی بر روی طول عمر ممکن است موثر نباشد. ب) درمان های تحقیقاتی: این روش ممکن است باعث مرگ زودتر حیوان شما گردد ولی اگر حیوان خود را خیلی دوست دارید و حیوان شما نیز زمان مناسبی در اختیار دارد تا بتوان درمان تحقیقاتی را بر روی وی پیاده کرد، این نیز یک گزینه است. هم اکنون دارویی تحت کد مهارکننده پروتئازی جی سی ۳۷۵ بر روی تعدادی از گربه های اف آی پی تست شده است که نشان داده اند که ممکن است تعدادی از آن ها زنده بمانند و به طور کامل خوب شوند. متاسفانه قیمت این دارو بسیار بالاست و هم اکنون در کشور ما این ترکیب دارویی موجود نیست. دارو های دیگر همه در فاز تحقیقات هستند. ج) راه سوم که خیلی غیر انسانی است این است که بگذاریم حیوان زجر بکشد تا خودش بمیرد. این اوج بی انصافی در حق گربه ای است که آن را نگه می داشته ایم. چطور بعضی دلشان می آید حیوان با زجر بمیرد. د) راه آخر اوتانازی یا مرگ به شیوه انسانی است که در این روش با استفاده از داروهای بیهوشی حیوان آرام می گیرد. برخی به این روش مرگ سبز نیز می گویند. اسمش هر چه که باشد، این یک کار تخصصی است و باید توسط متخصص جراحی و بیهوشی انجام گردد.
در بررسی های کالبد گشایی، نشان داده ایم که این ویروس، به همه ارگان های داخلی کمابیش حمله می کند و ضایعات گرانولوماتوزی و یا فیبروتیکی در تمامی قسمت های سفاق برجای می گذارد. متاسفانه اف آی پی بیماری بدی است و درمان خاصی برای آن وجود ندارد. امیدوارم روزی بتوانیم درمانی برای این بیماری که واکسن شناخته شده و موثری هم ندارد، ابداع نموده تا بتوان جام میلیون ها گربه را نجات داد.
این نوشتار به قلم دکتر علی مشیری، متخصص جراحی، بورد تخصصی جراحی، بیهوشی و رادیولوژی نوشته شده است و ذکر آن با ذکر منبع بلامانع است.